Opis
Rok wydania: 2018
ISBN: 978-83-7657-328-1
Seria: T. Miciński “Pisma rozproszone” (Tom II)
Red. naukowa: Marcin Bajko, Jarosław Ławski
Recenzenci tomu: Krzysztof Stępnik, Marek Kurkiewicz
Streszczenia: Dorota Jaszcz (angielski, niemiecki), Irena Szewczenko (rosyjski, ukraiński)
Wstęp: Jarosław Ławski
Indeksy i oprac. graficzne: Marcin Bajko
Porównanie tekstu i korekta: Marcin Bajko, Paweł Wojciechowski
Oprawa: twarda
Liczba stron: 846
Prezentujemy Państwu drugi tom IV-tomowej edycji Pism rozproszonych Tadeusza Micińskiego, ukazującej się w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, realizowanego w latach 2016–2019 na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku.
Tom drugi przynosi eseje i teksty publicystyczne z lat 1909–1914, a zatem z okresu bezpośrednio poprzedzającego wybuch I wojny światowej (1914–1918). Jest to okres pełnej dojrzałości twórczej Micińskiego, kiedy wydaje on swe najbardziej znane, szeroko komentowane dzieła: dramat W mrokach Złotego Pałacu, czyli Bazylissa Teofanu (1909), powieści Nietota. Księga tajemna Tatr (1910), Xiądz Faust (1913), opowiadania
z tomu Dęby czarnobylskie (1911), traktat polemiczny Walka o Chrystusa (1911). W okresie tym zaznacza się u pisarza powolne odchodzenie od żywiołu ekspresji lirycznej o charakterze symbolicznym, preekspresjonistycznym ku refleksji filozoficzno-religijnej, która ujście
i wyraz znajduje najczęściej w prozie, dramacie, publicystyce religijnej.
Terminus ad quo zebranych w tomie prac stanowi rok 1909, natomiast terminus ad quem wyznacza dokładna data: 28 lipca 1914 roku, dzień wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro-Węgry, a faktycznie dzień rozpoczęcia pierwszego globalnego konfliktu. Po tym czasie Miciński angażuje się mocno w wydarzenia I wojny światowej.
W okresie poprzedzającym wybuch Wielkiej Wojny pisarz, takie można dziś odnieść wrażenie, starał się i na poziomie dyskursywnym, i na poziomie literackim rozstrzygnąć kluczowe pytania swej twórczości: pytanie unde malum?, kwestię Lucyfera i Chrystusa, zgodnie stającego się wraz z rozwojem ludzkości Absolutu, problemat wielości religijnych form wyrazu, kultu tego samego Boga, wreszcie pytania o miejsce literatury – i to literatury polskiej w szczególności – w uniwersalnym procesie przebóstwienia człowieka i świata. Równie ważne okazało się „romantyczne” pytanie o celowość
i znaczenie zaangażowania ludzie pióra w bieżące wydarzenia polityczne. Miciński z najwyższym natężeniem uwagi przepatrywał takie wydarzania,
jak rewolucja 1905 roku, wojny bałkańskie, w czasie których był korespondentem, narastanie nacjonalizmu i ducha militarystycznego w Prusach i Austro-Węgrzech, wzmożenie nastrojów rewolucyjnych w carskiej Rosji. Suma tych wszystkich wydarzeń uprawniała, jak arcytrafnie przewidywał, do postawienia po raz kolejny, już wkrótce kwestii polskiej na arenie dziejów.
Zgromadzone w tomie teksty – eseje, artykuły, szkice, recenzje – są wyrazem tego napięcia chwili przełomu w dziejach europejskich, światowych i zarazem polskich. Stanowią wyraz poszukiwań nie tylko ideowych, lecz i pisarskich, tego, zdawać by się mogło, doświadczonego już twórcy, który wkrótce stanie przed pytaniami o środki wyrazu i misję artysty, który znajdzie się w oku historycznego cyklonu: na wojnie, blisko frontu, w rozrywanej rewolucyjnymi nastrojami Rosji. Kontekst historyczny nie może jednak prowadzić do bagatelizowania najważniejszych pytań twórczości Micińskiego – miały one nade wszystko charakter religijny, filozoficzny, antropologiczny i historiozoficzny. Z tego patrząc punktu widzenia, Miciński miał odwagę ostrzegać „Polaka współczesnego, który à la Bismarck skroił sobie tużurek dyplomaty lub à la Marks katechizm” (Myśl polska u współczesnych poetów).
Zapraszamy Państwa do wędrówki po wizjach i wśród przestróg tego wybitnego, choć niełatwego poety… (Od Redakcji)
